Tienjarig vakbekwaamheidsstelsel bekeken door collegeleden

Het is dit jaar tien jaar geleden dat het huidige vakbekwaamheidsstelsel voor financieel adviseurs van start is gegaan. Samen met het voormalig CDFD-collegelid Fred de Jong en het nieuwe collegelid Ingrid Visscher kijken we naar de betekenis van het vakbekwaamheidsstelsel voor de branche en blikken we vooruit.

De collegeleden
Fred was altijd al betrokken bij de ontwikkelingen in de intermediaire wereld, voor hij in 2014 toetrad tot het college. Eerst vanuit de NVA en later als zelfstandig ondernemer, waarbij Fred altijd bezig is geweest met de waarde en het belang van financieel advies. Het toen nieuwe vakbekwaamheidsstelsel raakte precies dat thema. Fred wilde een bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteit van de financiële adviesmarkt, waarbij het manoeuvreren op het speelveld tussen de politiek en de belangen van de verschillende stakeholders ook weer belangrijk was voor zijn eigen ontwikkeling.

Ingrid begon na haar rechtenstudie als trainee bij Aegon waar haar juridische basis met het bedrijfsleven werd gecombineerd. In de elf jaar bij Aegon heeft zij de verschillende kanten van het verzekeringsvak gezien. Na Aegon werd Ingrid via Nuts ziektekosten directievoorzitter van het zorgbedrijf van Delta Lloyd, waarna zij na negen jaar een overstap naar Unicef maakte om daar operationeel directeur te worden. Hier werd voor Ingrid ook de ontwikkeling van de maatschappelijke kant belangrijk. Na zeven jaar kwamen haar schadeachtergrond, kennis van de markt, netwerk, en de maatschappelijke kant samen bij de Vereende waar Ingrid tot eind 2023 directievoorzitter was. Ingrid wil graag een rol spelen bij het maatschappelijk belang dat het CDFD vertegenwoordigt: dat adviseurs, die consumenten adviseren over financiële producten, weten waar ze het over hebben en dat de consumenten daarop mogen vertrouwen en om de reputatie van de financieel adviseurs goed te houden.

Weerstand
Fred: ‘In het begin was er het nodige verzet tegen de invoering van het systeem. En dat is in de afgelopen tien jaar wel veranderd. We hebben kunnen aantonen dat het een goed stelsel is, dat kwalitatief goed in elkaar zit. Een deel van de markt wordt er niet persé blij van, maar de kwaliteit en de efficiënte werking hebben de weerstand wel een beetje weggenomen. Er zijn verschillende pogingen gedaan voor een ander system, maar dat bleek niet zo eenvoudig. Dit stelsel is op dit moment gewoon het beste dat mogelijk is. Dat blijkt ook uit de twee onderzoeken (Ecorys en KWINK, red.) die in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd. Daarnaast bestaat het College, en dat weet de markt ook, uit een aantal deskundige en wetenschappelijke mensen die de markt kennen en weten wat er speelt. Het College en het CDFD hebben bewezen dat ze betrouwbaar zijn en kwaliteit leveren.’

Wat betekende de diplomaplicht voor de branche?
Fred: ‘Een ieder was er eigenlijk wel van overtuigd dat je een soort toegangsdrempel moet hebben voor de financiële dienstverlening, dat is niet veranderd. Er was altijd wel een toetredingsdrempel bijvoorbeeld in de vorm van Assurantie B. De onderverdeling in de verschillende beroepskwalificaties heeft de markt wel geholpen om zich beter te positioneren. Maar dit heeft er ook voor gezorgd dat adviseurs die geen kwaliteit hadden of daar niets aan wilden doen, de markt hebben verlaten. De markt is hierdoor wel professioneler geworden. Dat zie je ook aan de slagingspercentages. Het is niet eenvoudig om adviseur te worden. En dat is wel weer belangrijk voor het vertrouwen en de bescherming van de consument. Deze staat toch vaak op het punt om belangrijke beslissingen te nemen en is het wel plezierig als de adviseur aantoonbaar verstand van zaken heeft.’
Ingrid weet dat het lastig kan zijn om medewerkers te bewegen de diploma’s en de PE-examens te halen. Ook de dilemma’s als het gaat om werknemers die het diploma maar niet kunnen behalen en de lastige keuzes die daarmee gemoeid zijn, zijn haar bekend. Daarbij kan het soms ook bewerkelijk zijn om compliant te zijn aan de wetgeving voor wat betreft de personeelsdossiers. Met de komst van de digitale diploma’s en (PE-)certificaten hoopt het CDFD de werkgevers en de werknemers hierin tegemoet te komen.

Ontwikkelingen
In de periode dat Ingrid haar assurantiediploma’s in de jaren ’90 behaalde zat de wereld, volgens Ingrid, heel anders in elkaar dan nu. Het ging het om het leren van het verzekeringsvak. Het vertrouwen en de bescherming van de consument werd eigenlijk helemaal niet centraal gesteld. Ingrid: ‘We dachten en redeneerden vooral vanuit onszelf en niet aan het vertrouwen van de consument. En juist dat vertrouwen en de bescherming van de consument is zo belangrijk. Het vakbekwaamheidsstelsel en de examens hebben samen met een aantal andere elementen wel geholpen bij het centraal stellen van de consument.’ Fred vult aan dat de algehele kwaliteit van advies in de afgelopen tien jaar omhoog is gegaan. De consument is zeker beter beschermd dan tien jaar geleden. Maar die kwaliteit wordt door de adviseurs, volgens Fred, te weinig benut. De adviseurs zouden de waarde van hun advies veel concreter kunnen maken door ook te wijzen op hun vakbekwaamheid en te laten zien dat ze hier altijd mee bezig zijn. Het laten zien van je diploma is een manier om dat te doen. En sommige adviseurs doen dat ook. Die zijn gewoon trots en publiceren op LinkedIn: ‘Ik heb weer mijn PE-behaald!’

Toekomst
Kijkend naar de toekomst is het, volgens Fred, heel goed mogelijk dat andere partijen ook een dergelijk stelsel krijgen. Dit vanuit de gedachte dat de financiële dienstverlening een vakbekwaamheidsstelsel kent dat heel goed functioneert, dat geëvolueerd is en is getest door twee verschillende instanties in de afgelopen jaren,. Fred wil de boodschap meegeven om te blijven investeren in vakbekwaamheid. De branche zou zelf stappen vooruit moeten zetten in consumenten bescherming, verbetering en uniformering om versoepeling mogelijk te maken. Ingrid vult aan dat er een heel mooi stelsel staat, dat ook heel goed marcheert. ‘Hier en daar zijn er in de marge misschien kleine verbeteringen mogelijk, maar niet in de kern.’ Ingrid wil het CDFD helpen om dit zo te houden, maar staat er wel voor open als het bouwwerk aan veranderingen toe is of als dat nodig is. Het vertrouwen en de bescherming van de consument is ook voor Ingrid een heel goede toetssteen bij beslissingen die omtrent het vakbekwaamheidsbouwwerk worden genomen.